Martenastate

Door: Bauke Boersma
In: Friesch Dagblad (Regio), 25 juli 2002

Martenastate


Cornjum
– Geen bloemen en planten plukken of uitgraven! Zo luidt de tekst op de paneeltjes aan het begin van de wandelpaden in park Martenastate in Cornjum. De waarschuwing komt op de argeloze wandelaar misschien wat onvriendelijk over. Maar de bordjes hangen er niet voor niets. Park Martenastate is een van de rijkste vindplaatsen van stinzeplanten in Nederland. Het zou toch jammer zijn als die prachtige bloemen ten prooi zouden vallen aan de grijpgrage vingers van niets vermoedende wandelaars.

In het park komen onder meer de volgende soorten stinzeplanten voor: Haarlems klokkenspel, voorjaarshelmbloem, holwortel, sneeuwklokje en gele anemoon. Speciale borden geven informatie over enkele van deze bijzondere bol- en knolgewassen.

De stinzeplanten bloeien in het vroege voorjaar. Maar ook in de zomer is een wandeling in het park een aanrader. Zeker voor druk bezette Leeuwarders die de roerige stad even achter zich willen laten. Cornjum ligt immers slechts op enkele kilometers van de provinciehoofdstad.

De tuin is vrij toegankelijk via paden aan de oost- en westkant. Het pad aan de oostzijde is de Swarte Singel, een mooie rechte laan met oude beuken. Deze laan verandert verderop in een kronkelpaadje. Langs dit pad staan enkele bankjes waarop vermoeide wandelaars kunnen uitrusten. Dan kunnen zij ook een blik werpen op de vijverpartij in het midden van het park.

Het park ligt bij het miniatuur kasteeltje dat op de plaats staat van de oude Martenastate. De oude state werd in de vijftiende en zestiende eeuw bewoond door de Martena’s, een belangrijk adellijk geslacht. Het huis werd later eigendom van de familie Vegilin van Claerbergen.

De oude state   werd afgebroken in 1899. De laatste bewoner was jonkheer Duco Martena van Burmania Vegilin van Claerbergen. Hij droeg het huis over aan de kerkvoogdij van Cornjum. De kerkvoogden besloten het verpauperde gebouw te laten slopen.

Het nieuwe Martenastate is ontworpen door de Leeuwarder architect W.C. de Groot. Het gebouw staat op een eiland in de slotgracht. Het huis heeft fraaie trapgevels en schildhoudende leeuwen op een cordonlijst tegen het torentje. Opvallend is de sipel , de uivormige dakbedekking van de toren. Een alliantiewapen met opschrift in de zijgevel van de toren herinnert aan vervlogen tijden: ,,Laes van Burmania Old. Grietman van Idaerderadeel. Nu grietman en ontfanger Generael over Leeuwarderadeel, voor desen Gedeputeerde Staet van Frieslandt: Wijlen Vrou Juliana Agata van Burmania, geboren van Aylva sijn vrou. A. 1687.’’

Ten oosten van Martenastate vindt de bezoeker nog iets aardigs (of sinister, al naar gelang de stemming): een grafheuvel uit het begin van de negentiende eeuw. Op de heuvel liggen tien grote grafstenen naast elkaar. Een van de graven is opgericht voor eerdergenoemde jonker Duco.

Tussen Martenastate en de grafheuvel ligt een natuurcamping. Het veld is ingesloten door boomsingels. De gasten mogen hun auto niet bij de tent of caravan parkeren. Aan de weg is een parkeerplaats waar zij hun voertuig kwijt kunnen. Ook andere natuurliefhebbers kunnen hier hun auto stallen.

Martenastate is vereeuwigd in een gedicht. Het is geschreven door Baukje Wytsma. Het gedicht heet By Martena State en is opgenomen in de bundel It blau fan de hortinsje . Het begint zo:

Njonken de paden
bloeie wer de maarteblomkes,
de wiete ierde rûkt.
In beam wjerspegelet
yn it swarte wetter,
syn tûken rikke
yn ferwûndering
nei himel en ierde.

Zie voor meer informatie over Martenastate ook:

http://www.jabikspaad.nl/frl/dorpen/koarnjum.html
http://www.heitelan.nl/gbrowse.php?cat_id=103