De omschrijving van de oorsprong van de schimpnamen is mede gebaseerd op het boekje ‘Schimpnamen van Friesland’ van Dirk van der Heide, uitgegeven door Profiel uitgeverij te Bedum, ISBN 90 5294 236 6
Veel van de gebruikte schimpnamen zijn al zeer, soms zelfs meer dan 400 jaar, oud. Zeker tegenwoordig hoeven we ons van dergelijke namen niets meer aan te trekken, alhoewel ze op zich voor al te gevoelige lezertjes wel grievend kunnen zijn.
| Dorp: | Schimpnaam: | Nederlands: | Oorsprong schimpnaam: |
| Britsum | Keallekoppen
Keallepoaten Keallebouten |
Kalfskoppen
Kalfspoten Kalfsbouten |
De naam duidt op niet al te slimme mensen. ‘Keallekoppen” staat evenals ‘keallebouten’ voor ‘domkoppen’. ‘Keallepoaten’ zijn zoete koeken, een soort taaie stroopkoek die veel in Fryslân werd / wordt gegeten. |
| Britsum | Wolfskoppen | Wolfskoppen | A. Hallema noemt verder de schimpnaam ‘Wolfskoppen’, er wordt door hem helaas geen nadere verklaring van de oorsprong gegeven. |
| Cornjum | Skimmelige koekefretters | Beschimmelde
Koekenvreters |
De Cornjumers, zo gaat het verhaal, waren destijds arme mensen, alleen koek en ander baksel dat de bakker overhield en dat vaak al een week of ouder was, kon tegen een sterk verlaagde prijs worden gekocht. De schimmel werd er wat vanaf gehaald en het kon nog wel gegeten worden.
|
| Finkum | Flinters | Vlinders | Vlinders zijn fladderende dieren, het staat ook voor veranderlijke mensen, mensen die dan hier en dan daar heen fladderen of het ene moment dit en later weer wat anders zeggen. Je kunt er dus niet van op aan. |
| Hijum | Skieppebingels
(skieppebongels) |
Schapenbellen | Een ‘bingel’ of ‘bongel’ is een klepel of een kleine klok. In Hijum werden veel schapen gehouden, bij zo’n kudde was steeds een schaap met een bel aanwezig dus een een skieppebingel. Ook wordt wel beweerd dat met ‘bingels’ uiers worden bedoeld. |
| Hijum | Kikkerts | Kikkers | ‘Kikkerts’ is een naam die past bij een waterrijk gebied. ‘Kikkerts’ zijn echter ook mensen die klein van stuk zijn, of koukleumen…
Ook in de vlag en in het wapen van Hijum komen de kikkers voor (zie ook de pagina vlaggen en wapens) |
| Jelsum | Skierkerts | Zifter / zever | Een ‘skierkert’ is een ‘zifter’ ‘zever’ die vroeger werd ingezet bij het koolzaaddorsen. Veelal was het een wat oudere grijze man. Een ‘skierkert’ is dus een grijsaard. Het staat echter ook voor bonte kraai. Dat is een schimpnaam voor mensen die streng gelovig zijn. Zondags gingen ze in grijs en zwart gekleed (zoals een bonte kraai) ter kerke. |
| Jelsum | Katten | Katten | Van sommige pittige meisjes wordt wel eens gezegd dat ze een ‘kat’ of ‘katje’ is. Friese meisjes en vrouwen stonden, vooral in Groningen, bekend als ‘kattige vrouwen’ |
| Oude Leije | Hier troch de pet | Haar door de pet | Oude Leije was in de volksmond vroeger wel het ‘Ghomorra’ van Fryslân genoemd. Er waren ooit flink wat kroegen en menigmaal werd er gevochten. Omstreeks 1800 werd ‘De Leije’ wel als verbanningsoord voor omliggende gemeenten aangewend. Er werden in dat verband daklozen, weduwen en wezen ondergebracht. In O.L. stond een cichoreifabriek. Daar werden peeën van cichorei tot pulp gestampt en in ovens gedroogd. Het was daardoor altijd lekker warm in de fabriek en kleumende zwervers maakten daar dankbaar gebruik van. De petten die ze droegen waren zo erg versleten dat hun haren er doorheen staken. |
| Oude Leije | Lúsangels | Arme drommels | ‘Lúsangels’ zijn zeer arme mensen. Het spreekwoord luidt niet voor niets ‘zo arm als een luis’. Oude Leije schijnt vroeger een plaats te zijn geweest waar de allerarmsten woonden. |
| Stiens | Rotten | Ratten | ‘Ratten’ zijn sluwe handelslieden zo stonden de Stienzers dus bekend. |
| Stiens | Dobbedûnsers | Poeldansers | Een dobbe is een waterplas of poel, die werd gebruikt voor het laten drinken van vee. Waarschijnlijk hebben de werkers op het land in zo’n poel verkoeling gezocht. Als mensen van een ander dorp zoiets dan zagen, dan was de naam ‘Dobbedanser’ al snel geboren. De inwoners van dit dorp werden dan natuurlijk allen zo genoemd. |